Dotyczy to szczególnie chłoniaków szybko i prawidłowo rozpoznanych we wczesnej fazie zaawansowania, stąd niezwykle ważna jest odpowiednio wcześnie, a przede wszystkim właściwie postawiona diagnoza z udziałem doświadczonego patologa, określająca podtyp chłoniaka. Wielość rozpoznań poszczególnych podtypów chłoniaków pośrednio świadczy o coraz większych możliwościach terapeutycznych, gdyż praktycznie warunkiem wyodrębnienia kolejnej jednostki jest, poza powtarzalną możliwością jej rozpoznania, określona odrębność w doborze odpowiednich metod leczenia.
Leczenie chłoniaka zależy od:
- rodzaju i stopnia złośliwości chłoniaka,
- ciężkości objawów klinicznych,
- umiejscowienia i rozległości zmian chorobowych,
- istnienia/bądź nie dodatkowych obciążeń w postaci innych chorób.
Rokowanie chłoniaków zależy od klinicznych czynników ryzyka, przy czym najczęściej wyższy stopień klinicznego zaawansowania jest zwykle jednym z nich. Rozpoznanie chłoniaka w zawansowanym stadium z zajęciem szpiku kostnego nie przekreśla jednak możliwości wyleczenia, choć zwykle oznacza konieczność bardziej intensywnego wysokospecjalistycznego postępowania.
Metody leczenia chłoniaków
1. Chemioterapia
Zasadniczą metodą leczenia chłoniaków jest stosowana od 50 lat chemioterapia. Ulega ona stałemu doskonaleniu, zmierzającemu do poprawy jej efektywności. Chemioterapia polega na cyklicznym powtarzaniu zestawu dawek kilku cytostatyków, czyli leków uszkadzających zdolność komórek nowotworowych do podziału i do syntezy białek, a w konsekwencji do ich obumarcia. Dzięki tej metodzie udaje się trwałe wyleczyć znaczną część chorych na chłoniaki Hodgkina i chłoniaki agresywne z dużych komórek B. Zarówno dobór leków jak intensywność ich dawkowania powinny być dostosowane do rodzaju chłoniaka, stopnia jego zaawansowania i poznanych czynników rokowniczych.
2. Immunoterapia
W ostatnich latach wprowadzono do leczenia chorych na chłoniaki przeciwciało monoklonalne anty CD20 skierowane przeciwko limfocytom B. podwyższa skuteczność leczenia o około 20-30%. Przeciwciała monoklonalne działają równolegle z klasycznymi cytostatykami, co jest potrzebne zwłaszcza w procesach o mniejszej dynamice, o ile bowiem cytostatyki działają głównie na komórki dzielące się, przeciwciała monoklonalne są ich niezbędnym uzupełnieniem, działając również na komórki w fazie spoczynku. W ostatnich latach naukowcy nieustannie poszerzają wiedzę w zakresie immunoterapii i pracują nad rozwojem tego kierunku leczenia, co przyczynia się do zwiększenia szans pacjentów w walce z nowotworami.
3. Radioterapia
Metodą uzupełniającą efekt leczniczy chemioterapii jest w określonych przypadkach radioterapia, czyli napromienianie wiązką zewnętrzną promieniowania jonizującego (wysokoenergetycznych fotonów X lub elektronów) okolic, w których znajdowały się wyjściowo duże zmiany chorobowe lub pozostałe po chemioterapii zmiany resztkowe choroby. Radioterapia całego ciała ma zastosowanie w połączeniu z chemioterapią w wysokich dawkach z następowym przeszczepem komórek macierzystych szpiku i jest stosowana jako część leczenia wysokospecjalistycznego w ściśle określonych wskazaniach klinicznych.
4. Wysokodawkowana chemioterapia i przeszczep szpiku kostnego
Przeszczep szpiku kostnego – stanowi integralną część metody intensywnego leczenia chorych na nowotwory układu krwiotwórczego. Od przeszło stulecia lekarze usiłowali wyleczyć pacjentów z anemią lub białaczką stosując preparaty szpiku od osób zdrowych, a nawet zwierząt, jednak dopiero w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku zrozumiano znaczenie zgodności tkankowej i wynaleziono metody jej ustalania. To stanowiło prawdziwy przełom w leczeniu tych chorób, zaś badania nad udoskonalaniem metod przeszczepiania szpiku kostnego, zwiększającego jego efektywność i zarazem bezpieczeństwo pacjenta, trwają ustawicznie.
Chemioterapia i promieniowanie jonizujące stosowane w leczeniu chłoniaków, białaczek i innych nowotworów, uszkadza zarówno nieprawidłowe komórki, jak i zdrowe. Komórki normalnego szpiku kostnego są również na nie wrażliwe, zaś bez prawidłowo działającego szpiku kostnego organizm traci zdolność do obrony przed infekcjami. Z tego względu dawki chemioterapii czy radioterapii konwencjonalnej są ograniczone do poziomu, który nie dopuszcza do całkowitego zniszczenia szpiku. Zdarza się jednak, że dawka niezbędna dla zniszczenia nowotworu i wyleczenia chorego jest wyższa niż dopuszczalna, którą szpik jest w stanie tolerować. Po zastosowaniu wysokich dawek chemioterapii lub radioterapii choremu podaje się dożylnie prawidłowy szpik. Jego komórki przechodzą do kości, zasiedlają przestrzeń szpikową i rozpoczynają odtwarzanie prawidłowej populacji komórek krwi. Wcześniejsze wyeliminowanie komórek własnego szpiku chorego jest niezbędne, w przeciwnym wypadku przetrwałe komórki chorego rozpoznają przeszczepiony szpik jako obcą tkankę i odrzucają ją. Z drugiej strony, usunięcie własnego szpiku stwarza wolną przestrzeń do zasiedlenia przez szpik przeszczepiony, działa również na zrąb szpiku tak, iż staje się gotowy do przyjęcia przeszczepu.
Przeszczep komórek pnia z krwi obwodowej.
Najistotniejszym elementem przeszczepianego szpiku są komórki pnia (zwane komórkami macierzystymi), posiadające zdolność samodzielnego odtworzenia całego układu krwiotwórczego. Skupione są głównie w szpiku kostnym, jednak niewielka ich ilość krąży również w krwi obwodowej, skąd mogą być pobierane i przeszczepiane zamiast szpiku, bądź razem z nim. O ile szpik może być pobierany w znieczuleniu ogólnym, o tyle komórki pnia krążące w krwi obwodowej, pozyskiwane są w drodze rozdziału krwi na jej składniki. Podczas tej procedury krew, po uprzednim założeniu tzw. "wkłucia centralnego", pobierana jest z żyły szyjnej lub podobojczykowej i przepuszczana przez urządzenie oddzielające i usuwające z niej komórki pnia, a następnie zwracana do układu naczyniowego pacjenta. Procedura trwa od dwóch do czterech godzin i może być powtarzana w ciągu kolejnych kilku dni. Celem zwiększenia ilości krążących komórek macierzystych w okresie przed zbiórką podaje się pacjentowi tzw. czynniki wzrostu. Materiał przeszczepowy (zebrany szpik i/lub komórki macierzyste) jest następnie zamrażany w bardzo niskiej temperaturze do czasu, aż pacjent będzie gotowy do transplantacji po poddaniu go leczeniu wysokimi dawkami: wysokodawkowaną chemioterapią i w niektórych sytuacjach klinicznych także napromienieniu całego ciała. Z uwagi na to, że procedura przeszczepowa stanowi poważne obciążenie dla pacjenta i wiąże się z dużym ryzykiem, wskazania do jego przeprowadzenia są wnikliwie oceniane przez lekarzy, a na decyzję o jego wdrożeniu lub zaniechaniu wpływa ocena oczekiwanego przebiegu choroby w przypadku zastosowania innych metod leczenia, stan ogólny pacjenta oraz prawdopodobieństwo powodzenia przeszczepu w konkretnym rozpoznaniu. Podobnie wybór rodzaju przeszczepu zależy od konkretnego rozpoznania, przebiegu i efektywności dotychczasowego leczenia, stanu ogólnego i wieku chorego oraz możliwości dobrania odpowiedniego dawcy.
Leczenie chłoniaka zależy od:
- rodzaju i stopnia złośliwości chłoniaka,
- ciężkości objawów klinicznych,
- umiejscowienia i rozległości zmian chorobowych,
- istnienia/bądź nie dodatkowych obciążeń w postaci innych chorób.
Rokowanie chłoniaków zależy od klinicznych czynników ryzyka, przy czym najczęściej wyższy stopień klinicznego zaawansowania jest zwykle jednym z nich. Rozpoznanie chłoniaka w zawansowanym stadium z zajęciem szpiku kostnego nie przekreśla jednak możliwości wyleczenia, choć zwykle oznacza konieczność bardziej intensywnego wysokospecjalistycznego postępowania.
Metody leczenia chłoniaków
1. Chemioterapia
Zasadniczą metodą leczenia chłoniaków jest stosowana od 50 lat chemioterapia. Ulega ona stałemu doskonaleniu, zmierzającemu do poprawy jej efektywności. Chemioterapia polega na cyklicznym powtarzaniu zestawu dawek kilku cytostatyków, czyli leków uszkadzających zdolność komórek nowotworowych do podziału i do syntezy białek, a w konsekwencji do ich obumarcia. Dzięki tej metodzie udaje się trwałe wyleczyć znaczną część chorych na chłoniaki Hodgkina i chłoniaki agresywne z dużych komórek B. Zarówno dobór leków jak intensywność ich dawkowania powinny być dostosowane do rodzaju chłoniaka, stopnia jego zaawansowania i poznanych czynników rokowniczych.
2. Immunoterapia
W ostatnich latach wprowadzono do leczenia chorych na chłoniaki przeciwciało monoklonalne anty CD20 skierowane przeciwko limfocytom B. podwyższa skuteczność leczenia o około 20-30%. Przeciwciała monoklonalne działają równolegle z klasycznymi cytostatykami, co jest potrzebne zwłaszcza w procesach o mniejszej dynamice, o ile bowiem cytostatyki działają głównie na komórki dzielące się, przeciwciała monoklonalne są ich niezbędnym uzupełnieniem, działając również na komórki w fazie spoczynku. W ostatnich latach naukowcy nieustannie poszerzają wiedzę w zakresie immunoterapii i pracują nad rozwojem tego kierunku leczenia, co przyczynia się do zwiększenia szans pacjentów w walce z nowotworami.
3. Radioterapia
Metodą uzupełniającą efekt leczniczy chemioterapii jest w określonych przypadkach radioterapia, czyli napromienianie wiązką zewnętrzną promieniowania jonizującego (wysokoenergetycznych fotonów X lub elektronów) okolic, w których znajdowały się wyjściowo duże zmiany chorobowe lub pozostałe po chemioterapii zmiany resztkowe choroby. Radioterapia całego ciała ma zastosowanie w połączeniu z chemioterapią w wysokich dawkach z następowym przeszczepem komórek macierzystych szpiku i jest stosowana jako część leczenia wysokospecjalistycznego w ściśle określonych wskazaniach klinicznych.
4. Wysokodawkowana chemioterapia i przeszczep szpiku kostnego
Przeszczep szpiku kostnego – stanowi integralną część metody intensywnego leczenia chorych na nowotwory układu krwiotwórczego. Od przeszło stulecia lekarze usiłowali wyleczyć pacjentów z anemią lub białaczką stosując preparaty szpiku od osób zdrowych, a nawet zwierząt, jednak dopiero w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku zrozumiano znaczenie zgodności tkankowej i wynaleziono metody jej ustalania. To stanowiło prawdziwy przełom w leczeniu tych chorób, zaś badania nad udoskonalaniem metod przeszczepiania szpiku kostnego, zwiększającego jego efektywność i zarazem bezpieczeństwo pacjenta, trwają ustawicznie.
Chemioterapia i promieniowanie jonizujące stosowane w leczeniu chłoniaków, białaczek i innych nowotworów, uszkadza zarówno nieprawidłowe komórki, jak i zdrowe. Komórki normalnego szpiku kostnego są również na nie wrażliwe, zaś bez prawidłowo działającego szpiku kostnego organizm traci zdolność do obrony przed infekcjami. Z tego względu dawki chemioterapii czy radioterapii konwencjonalnej są ograniczone do poziomu, który nie dopuszcza do całkowitego zniszczenia szpiku. Zdarza się jednak, że dawka niezbędna dla zniszczenia nowotworu i wyleczenia chorego jest wyższa niż dopuszczalna, którą szpik jest w stanie tolerować. Po zastosowaniu wysokich dawek chemioterapii lub radioterapii choremu podaje się dożylnie prawidłowy szpik. Jego komórki przechodzą do kości, zasiedlają przestrzeń szpikową i rozpoczynają odtwarzanie prawidłowej populacji komórek krwi. Wcześniejsze wyeliminowanie komórek własnego szpiku chorego jest niezbędne, w przeciwnym wypadku przetrwałe komórki chorego rozpoznają przeszczepiony szpik jako obcą tkankę i odrzucają ją. Z drugiej strony, usunięcie własnego szpiku stwarza wolną przestrzeń do zasiedlenia przez szpik przeszczepiony, działa również na zrąb szpiku tak, iż staje się gotowy do przyjęcia przeszczepu.
Przeszczep komórek pnia z krwi obwodowej.
Najistotniejszym elementem przeszczepianego szpiku są komórki pnia (zwane komórkami macierzystymi), posiadające zdolność samodzielnego odtworzenia całego układu krwiotwórczego. Skupione są głównie w szpiku kostnym, jednak niewielka ich ilość krąży również w krwi obwodowej, skąd mogą być pobierane i przeszczepiane zamiast szpiku, bądź razem z nim. O ile szpik może być pobierany w znieczuleniu ogólnym, o tyle komórki pnia krążące w krwi obwodowej, pozyskiwane są w drodze rozdziału krwi na jej składniki. Podczas tej procedury krew, po uprzednim założeniu tzw. "wkłucia centralnego", pobierana jest z żyły szyjnej lub podobojczykowej i przepuszczana przez urządzenie oddzielające i usuwające z niej komórki pnia, a następnie zwracana do układu naczyniowego pacjenta. Procedura trwa od dwóch do czterech godzin i może być powtarzana w ciągu kolejnych kilku dni. Celem zwiększenia ilości krążących komórek macierzystych w okresie przed zbiórką podaje się pacjentowi tzw. czynniki wzrostu. Materiał przeszczepowy (zebrany szpik i/lub komórki macierzyste) jest następnie zamrażany w bardzo niskiej temperaturze do czasu, aż pacjent będzie gotowy do transplantacji po poddaniu go leczeniu wysokimi dawkami: wysokodawkowaną chemioterapią i w niektórych sytuacjach klinicznych także napromienieniu całego ciała. Z uwagi na to, że procedura przeszczepowa stanowi poważne obciążenie dla pacjenta i wiąże się z dużym ryzykiem, wskazania do jego przeprowadzenia są wnikliwie oceniane przez lekarzy, a na decyzję o jego wdrożeniu lub zaniechaniu wpływa ocena oczekiwanego przebiegu choroby w przypadku zastosowania innych metod leczenia, stan ogólny pacjenta oraz prawdopodobieństwo powodzenia przeszczepu w konkretnym rozpoznaniu. Podobnie wybór rodzaju przeszczepu zależy od konkretnego rozpoznania, przebiegu i efektywności dotychczasowego leczenia, stanu ogólnego i wieku chorego oraz możliwości dobrania odpowiedniego dawcy.
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz