Już mamy jesień. Dzień jest krótszy. Coraz mniej czasu spędzamy na wolnym powietrzu. Jaki to może mieć wpływ na nasz organizm? Najlepiej obrazuje to przemiana niektórych aminokwasów i ich pochodnych, a przede wszystkim melatoniny i tryptofanu.
Melatonina to hormon wydzielany przez szyszynkę, czyli gruczoł dokrewny będący częścią nadwzgórza ważący około 100 – 120 mg.
Melatonina powstaje z tryptofanu znajdującego się w produktach zbożowych i żółtym serze. Tryptofan jest również prekursorem serotoniny, która jest hormonem tkankowym wytwarzanym w błonie śluzowej jelita, płytkach krwi i ośrodkowym układzie nerwowym. Mniej tryptofanu w diecie oznacza mniejszą ilość serotoniny w organizmie. Hormon ten bierze udział w regulacji ciśnienia krwi, w procesach krzepnięcia krwi i w czynnościach ośrodkowego układu nerwowego. Serotonina ma działanie dwojakie, zależne od spożytego pokarmu: hamuje apetyt po spożyciu węglowodanów, zaś pobudza go po spożyciu produktów białkowych. Działanie serotoniny odczujemy po około pół godzinie od zjedzenia posiłku z węglowodanów złożonych. Po tym czasie powinniśmy poczuć się spokojniejsi i chętni do działania. W każdej diecie, wybrane posiłki mogą być tak skomponowane, aby pobudzić wydzielanie serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym.
Szyszynka syntetyzuje melatoninę, histaminę, serotoninę, noradrenalinę, wazytocynę. Światło słoneczne padające na siatkówkę oka wzbudza impulsy dopływające do szyszynki i hamuje syntezę melatoniny. Szyszynka wykazuje rytm dobowy. Melatonina syntetyzowana jest głównie w nocy (w nocy powstaje melatoniny ponad 10 razy więcej niż w dzień). Synteza i wydzielanie melatoniny do krwi są stale hamowane w ciągu dnia, kiedy światło pada na siatkówkę, natomiast zwiększa się po rozpoczęciu ciemności, osiągając szczyt między godziną 24 a 2. Dzięki temu organizm orientuje się w porze dnia. W przypadkach zaburzeń snu bądź w sytuacjach pracy zmianowej w godzinach nocnych , wydzielanie melatoniny może być zaburzone.
Wydzielanie melatoniny przez szyszynkę reguluje dobowy rytm biologiczny. Rytm biologiczny uzależnia wzrosty i spadki aktywności poszczególnych komórek, a przez to całych narządów i układów wewnętrznych. Aktywność człowieka występuje periodycznie, uzależniona jest od intensywności i długości ekspozycji na światło.
Uważa się, że melatonina nie jest w szyszynce gromadzona i stopień jej wydzielania odpowiada stopniowi jej syntezy. Potwierdzeniem tego poglądu jest ścisła korelacja między dobowymi krzywymi zawartości melatoniny w szyszynce i jej stężenia we krwi. Wydzielanie melatoniny zmienia się w ciągu życia człowieka, a jej produkcja jest najniższa w podeszłym wieku. Melatonina skupia ziarna melaniny w melanocytach, co powoduje rozjaśnienie skóry.
Tempo codziennego życia, rozwój cywilizacji, zawód często zmuszają nas do aktywności w nocy, co prowadzi do zachwiania równowagi między snem i czuwaniem. Klasycznym przykładem występowania takich zaburzeń mogą być osoby, które w krótkim czasie przenoszą się z kontynentu na kontynent (np. stewardesy czy biznesmeni), gdyż brakuje im czasu na dostosowanie się do różnych stref czasowych.
Poza tym używanie sztucznego oświetlenia zmienia naturalny, biologiczny rytm i produkcja melatoniny staje się niewystarczająca, co powoduje długotrwały brak i zaburzenia snu. Wykazano u zwierząt laboratoryjnych, że bardzo krótki impuls świetlny (nawet 1-minutowy) w nocy drastycznie zmniejsza stężenie melatoniny. Początkowo badania z końca lat siedemdziesiątych wydawały się wskazywać, że zjawisko to nie zachodzi u człowieka i że szyszynka człowieka nie jest kontrolowana przez światło. Jednakże w późniejszych pracach wykazano, że po zastosowaniu w nocy oświetlania o większym natężeniu niż stosowane w przypadku badań na zwierzętach laboratoryjnych również u człowieka powoduje spadek stężenia melatoniny do wartości obserwowanych w ciągu dnia. Melatonina jest antygonadotropiną. Hamuje dojrzewanie płciowe i popęd. Dlatego też w okresie jesienno-zimowym spada aktywność seksualna. Dzień jest wówczas krótki, czyli tylko parę godzin człowiek ma możliwość przebywania na świetle dziennym. Natomiast wiosną i latem obserwuje się wzrost popędu płciowego i aktywności ruchowej. Powoduje to mała zawartość melatoniny we krwi. Spadek ilości melatoniny zwiększa wydzielanie gonadoliberyn, które uwalniają hormony gonadotropowe przysadki. Hormony te powodują zwiększenie wydzielania hormonów płciowych.
W miarę starzenia się organizmu, ziarna białkowe komórek szyszynki ulegają wapnieniu tworząc piasek szyszynkowy.
Melatonina jest często uważana za hormon opóźniający starzenie się organizmu i przedłużający młodość. Czy tak jest naprawdę? Naukowcy podkreślają korzystny wpływ melatoniny na układ hormonalny, którego równowaga ulega zachwianiu wraz ze starzeniem się. Jednak nie można jej uznać za eliksir młodości i lek leczący wiele chorób.
Istnieje coraz więcej danych wskazujących na udział szyszynki w kontroli wzrostu nowotworowego, chociaż nie są one ciągle jednoznaczne. Mechanizm działania przeciwnowotworowego szyszynki wydaje się być bardzo złożony i zależy od hormonalnej zależności nowotworu, stanu endokrynnego i immunologicznego gospodarza i wrażliwości nowotworu na melatoninę.
Przeciwnowotworowe działanie melatoniny może wywierać swój wpływ różnymi drogami, między innymi przez modulację układu dokrewnego, modulację układu immunologicznego, bezpośrednie działania antyproliferacyjne, oddziaływanie na wolne rodniki.
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz