Jak uprawiać świeże powietrze w domu i biurze

Czy wiesz, że powietrze w 60% domostw i biur stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia? Jak temu zaradzić? Jakie rośliny doniczkowe najlepiej spełniają rolę rewitalizacji powietrza?

Według Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (EPA) powietrze w pomieszczeniach jest od 3 do 7 razy bardziej zanieczyszczone niż powietrze na zewnątrz. Dodatkowo EPA zalicza zanieczyszczenie powietrza wewnątrz pomieszczeń jako jeden z pięciu największych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Lampka alarmowa zapala się, jak zwrócimy uwagę na to, że ludzie ze środowisk miejskich spędzają ponad 90% czasu w pomieszczeniach, co ma ogromny wpływ na ich zdrowie i samopoczucie.

Rys historyczny badań

Zakrojone na szeroką skalę badania NASA nad zapewnieniem astronautom możliwie najlepszych warunków w pozaziemskich bazach w kosmosie zaowocowały istotnymi wnioskami dla całej populacji naszego globu. Projekt ten realizowany był w latach 70. poprzedniego wieku i miał na celu odkrycie skutecznego sposobu oczyszczania i rewitalizacji powietrza. Kluczem były rośliny, które zostały poddane różnym badaniom w kontekście ich zdolności do uwalniania tlenu, pochłaniania dwutlenku węgla, usuwaniu zanieczyszczeń i lotnych związków organicznych (LZO) w pomieszczeniach.

Pierwszym krokiem było poznanie wszystkich lotnych związków organicznych (LZO), które znajdowały się w powietrzu wewnątrz laboratorium stacji kosmicznej Skylab. Zidentyfikowano aż 107 takich związków, które w większości były wydzielane w określonym stężeniu przez elementy syntetyczne, które użyto do budowy Skylabu. Zaliczono do nich m.in. formaldehyd, benzen czy trójchloroetylen, a więc związki, które mają charakter drażniący i są potencjalnie rakotwórcze.

Przykłady LZO i ich występowanie w pomieszczeniach
*aceton - farby, pokrycia ochronne, zmywacze, materiały wykończeniowe i uszczelnienia;
*węglowodory alifatyczne alifatyczne (dekan, oktan, heksan) - farby, kleje, procesy spalania, *składniki uszczelniaczy, fotokopiarki, benzyna, dywany, linoleum;
*węglowodory aromatyczne (toluen, ksylen, benzen) - procesy spalania, kleje, farby, benzyna, *linoleum, tynki, masy gipsowe;
*związki zawierające chlor (dichlorometan, chlorek metylu, trichloroetan) - tapicerowanie, środki do *czyszczenia dywanów, lakiery, zmywacze, rozpuszczalniki, korektory;
*octan n-butylu - pokrycia dźwiękochłonne, linoleum, uszczelnienia;
*dichlorobenzen - środki przeciw molom, odświeżacze powietrza, dywany;
*4-fenylocykloheksen (4-PC) - farby, dywany;
*terpeny - nabłyszczacze, środki czystości, dezodoranty, zmiękczacze, papierosy;
*formaldehyd - meble z płyt wiórowych, żywice syntetyczne, włókna chemiczne, *barwniki.

Tymczasem odrębne badania nad lotnymi związkami organicznymi realizował B.C. Wolverton także w Stanach Zjednoczonych. Panował wówczas kryzys energetyczny, który wymusił na całej branży deweloperskiej budowę domów i biur możliwie najbardziej energooszczędnych, co w dużym stopniu oznaczało bardziej hermetycznych. To w połączeniu z coraz chętniej wykorzystywanych materiałów syntetycznych (okna, panele itp.) przyczyniało się do powstania syndromu chorego budynku (SBS - ang. sick building syndrome), czyli kombinacji dolegliwości u człowieka.

Syndrom chorego budynku

Wystąpienie przykrych dolegliwości związane jest głównie z zbyt małą ilością świeżego powietrza w pomieszczeniu oraz z jego złą jakością. Źródłami zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniu mogą być organizmy żywe (np. produkty uboczne oddychania, pocenia się, grzyby, pleśnie), materiały budowlane i elementy wyposażenia wnętrz (np. rozpuszczalniki, impregnaty drewna, związki emitowane przez farby malarskie, azbest), systemy wentylacji i klimatyzacji (np. mikroorganizmy żyjące w nieczyszczonych przewodach wentylacyjnych), powietrze zewnętrzne (np. zanieczyszczenia chemiczne powietrza w dużych aglomeracjach miejskich) albo samo użytkowanie pomieszczeń (np. palenie tytoniu). J

uż w 1984 Światowa Organizacja Zdrowia informowała, iż syndrom SBS występuje aż w 30% nowych i odnawianych budynków na świecie. Do objawów SBS należą m.in.:
*bóle i zawroty głowy,
*omdlenia,
*podrażnienie oczu i gardła,
*mdłości,
*astma,
*alergie,
*objawy przemęczenia,
*zmęczenie,
*podrażnienie błon śluzowych i zatok,
*utrudnione oddychanie.

B.C. Wolverton we współpracy z NASA postawili na potrzeby eksperymentu "zamkniętego ekologicznie systemu podtrzymywania życia" budynek BioHome, który był szczelnie zamknięty i w całości wykonany z materiałów syntetycznych. Zaprojektowany był dla jednej osoby.

Osoba wchodząca do nowo wybudowanego budynku odczuwała pieczenie oczu i trudności z oddychaniem, a więc dwa z najczęstszych objawów syndromu chorego budynku. Gdy wprowadzono rośliny doniczkowe analiza jakości powietrza wskazała, że większość lotnych związków organicznych została usunięta, a objawy zniknęły.

Top 10 najlepszych roślin doniczkowych do Twojego domu czy biura

Spośród 50 opisanych przez Wolvertona roślin przedstawiam 10, które najlepiej radzą sobie z oczyszczaniem powietrza. W nawiasach podano ich nazwy botaniczne oraz ocenę ich skuteczności w skali od 1-10.
*Areka (Chrysalidodocarpus lutescans, 8,5)
*Rapis (Rhapis exelsa, 8,5)
*Chamedora (Chamaedora seifrizii, 8,4)
*Fikus figowiec (Ficus robusta, 8,0)
*Dracena deremeńska (Dracaena deremensis Janet Craig, 7,8)
*Bluszcz pospolity (Hedera helix, 7,8)
*Daktylowiec niski (Phoenix roebelinii, 7,8)
*Fikus Alii (Ficus macleilandii ‘Alii’, 7,7)
*Nefrolepis wyniosły, Bostoniensis (Nephrolepis exaltata “Bostoniensis”, (7,5)
*Skrzydłokwiat (Spathiphyllum, 7,5)