BUDOWA OKA

Zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako zmysł wzroku. 

Anatomiczną postacią tego zmysłu jest narząd wzroku, który składa się z gałki ocznej, aparatu ochronnego i aparatu ruchowego oka oraz połączeń nerwowych siatkówki oka ze strukturami mózgu.

JAK ZBUDOWANE JEST OKO?

Gałka oczna umieszczona jest w oczodole zbudowanym z kości oraz wyłożonym miękką podściółką tłuszczową zwaną ciałem tłuszczowym oczodołu dzięki czemu gałka oczna zyskuje ochronę na rożnego typu urazy. Gałkę oczną poruszana jest przez sześć mięśni ocznych. Dwie pary antagonistycznych mięśni prostych: boczny i przyśrodkowy oraz górny i dolny, obracają gałkę oczną wokół osi pionowej i osi poprzecznej natomiast para mięśni skośnych: dolny i górny, wspomaga ruch. Mięsień skośny górny, przebiegający przez tzw. bloczek kieruje gałkę oczną ku dołowi, odwodzi ją (na zewnątrz) i skręca do wewnątrz (ku nosowi) natomiast mięsień skośny dolny obraca gałkę ku górze, na zewnątrz, a skręca ku skroni. Obie gałki oczne dzięki specjalnemu mechanizmowi koordynacji nerwowej są poruszają się w sposób sprzężony ze sobą. Wychodzący z gałki ocznej w jej tylnym biegunie niej nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do mózgu.

Powierzchnia zewnętrzna gałki ocznej chroniona jest od przodu przez powieki, które podobnie jak oczodół i jego ciało tłuszczowe zabezpieczają gałkę przed urazami mechanicznymi oraz nadmiarem światła. Ruch powiek rozprowadza płyn łzowy po powierzchni rogówki i spojówki, zapewniając oku stałe nawilżanie. Na brzegach powieki górnej i dolnej znajduje się około 100-150 rzęs a do ich mieszków uchodzą gruczoły łojowe Zeissa i gruczoły rzęskowe (potowe) Molla. Rusztowanie powiek stanowią tarczki, zbudowane z tkanki łącznej w których znajdują się gruczoły tarczkowe Meiboma z ujściem przy tylnej krawędzi powieki. Tylna powierzchnia powiek jest pokryta błoną śluzową zwaną spojówką, która dochodząc do podstawy powiek tworzy zachyłki i przechodzi na gałkę oczną, którą okrywa w przedniej części.

W górno - bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy mające za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją. Łzy zawierają ok. 0,6 % soli kuchennej, wodę oraz substancję przeciwgnilną, zwaną lizozymem. Właściwości łez są różnorakie, przede wszystkim jednak bakteriobójcze. Ponadto zwilżają one przednią powierzchnię oka ułatwiając w ten sposób ślizganie się po niej powiek, a także chronią rogówkę przed wysychaniem. W pobliżu kąta przyśrodkowego (od strony nosa) obu powiek, na ich tylnej krawędzi, znajdują się punkty łzowe (górny i dolny), stanowiące początek kanalików łzowych, przez które odprowadzane są łzy do woreczka łzowego i następnie do nosa.

Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli o promieniu u około 11 do 12 mm, jej objętość wynosi około 7 cm3 a masa około 7 do 8 g. Wysunięty najbardziej do przodu szczyt gałki ocznej to biegun przedni natomiast odpowiednio na jej tylnej powierzchni leży biegun tylny. Oba bieguny połączone ze sobą tworzą oś gałki. Przednia część powierzchni gałki ocznej jest bardziej wypukła, tylna - nieco spłaszczona. Wnętrze gałki wypełnia bezpostaciowa substancja (ciało szkliste) znajdujące się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie kształtu gałki, która otoczona jest trzema błonami: zewnętrzną włóknistą, środkową naczyniową oraz wewnętrzną zawierającą elementy światłoczułe siatkówką.