Długotrwały stres przyspiesza starzenie komórek o 10 lat

Kobiety narażone na długotrwały silny stres psychiczny mają o 10 lat starsze komórki odporności, w porównaniu z mniej zestresowanymi rówieśniczkami - zaobserwowali naukowcy z USA. Wyniki opublikowało pismo "Proceedings of the National Academy of Sciences".

Naukowcy od dawna wiedzą, że długotrwały stres niekorzystnie wpływa na zdrowie i sprzyja przedwczesnemu rozwojowi różnych chorób, np. układu krążenia i ogólnemu osłabieniu odporności.

Zdaniem autorów  pracy, ich wyniki pokazują, że podłożem tego zjawiska jest szybsze starzenie komórek pod wpływem stresu. Zespół z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco przebadał grupę 58 zdrowych kobiet przed menopauzą (między 20. a 50. rokiem życia). Część z nich, tj. 39 kobiet, była narażona na długotrwały silny stres z powodu przewlekłej choroby dziecka, część, tj. 19 kobiet miała zdrowe dzieci, a tym samym przeżywała mniej stresów i stanowiła grupę kontrolną.

Analizowano wpływ stresu na starzenie krążących we krwi komórek odporności - tzw. monocytów. Biologiczny wiek komórek oceniano na podstawie długości telomerów - zakończeń chromosomów, które zapobiegają utracie cennego materiału genetycznego w trakcie podziałów komórki i zapewniają w ten sposób jego stabilność.

Za każdym razem, gdy komórka się dzieli, dochodzi do skracania tych ochronnych "kapturków". A im krótsze są telomery, tym komórka ma przed sobą mniejszą liczbę podziałów na dwie nowe komórki. Stopniowe skracanie się telomerów przyczynia się więc do starzenia komórek i może mieć udział w rozwoju wielu chorób.

Okazało się, że kobiety najdłużej opiekujące się chorym dzieckiem, czyli najdłużej przeżywające silny stres, miały najkrótsze telomery. W ich komórkach odnotowano też najmniejsze ilości telomerazy, enzymu służącego do odbudowy telomerów oraz wysokie stężenie wolnych rodników tlenowych, które przyspieszają skracanie telomerów i niszczą DNA.

Jak oszacowali badacze, u kobiet przeżywających najsilniejszy stres komórki odporności były biologicznie o 10 lat starsze, niż u kobiet najmniej zestresowanych. W analizie uwzględniono oczywiście faktyczny wiek kobiet.

Jak zaznaczają autorzy, starsze komórki mogą gorzej funkcjonować i szybciej ginąć. To mogłoby tłumaczyć pogorszenie odporności u osób narażonych długotrwale na stres. Na razie nie wiadomo, w jaki sposób stres sprzyja skracaniu telomerów. Być może zachodzi to za pośrednictwem hormonów stresu.

Autorzy liczą, że w przyszłości ich badania pomogą opracować metody zapobiegające skracaniu telomerów. Mogłyby to być na przykład leki pobudzające aktywność telomerazy. Istnieje też szansa, że długość telomerów będzie wykorzystywana do oceny ryzyka różnych chorób, tak jak teraz poziom "złego" cholesterolu służy do oceny ryzyka chorób serca. 

Następnym krokiem badaczy ma być sprawdzenie, czy długotrwały stres przyspiesza starzenie również innych komórek organizmu, np. komórek tworzących ścianki naczyń krwionośnych.