Omdlenie to nagła, krótkotrwała (trwająca 5-15 sekund), przemijająca samoistnie utrata świadomości.
Wiąże się ona bezwzględnie z obniżeniem napięcia mięśniowego i niemożnością zachowania pionowej pozycji ciała (gdy nie dochodzi do upadku, nie można mówić o omdleniu). Zazwyczaj poprzedzona wrażeniem zawrotu głowy lub oszołomienia. Może mu towarzyszyć bladość skóry, nagłe odczucie zimna lub wystąpienie zimnego potu na całym ciele.
Uważa się, że ok. 40 proc. zdrowej populacji doświadcza w życiu przynajmniej jednego omdlenia. W badaniach personelu Amerykańskich Sił Lotniczych (średni wiek 29 lat) u 27 proc. stwierdzono przynajmniej jeden epizod omdlenia. Nawroty omdleń w czasie 2-letniej obserwacji występują u ok. 30 proc. ludzi.
Omdlenie jest zwykle skutkiem nagłego spadku ciśnienia krwi, np. wskutek szoku emocjonalnego lub może być wywołane nienormalnie obniżonym poziomem cukru we krwi. Sporadyczne wypadki omdlenia bez innych objawów towarzyszących rzadko stanowią podstawę do niepokoju, ale jeśli powtarzają się częściej lub towarzyszą im inne dodatkowe symptomy mogą być zwiastunem poważniejszego schorzenia - wtedy należy niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza.
Przyczyny omdleń są różne. Omdlenia łagodne - zwane wazowagalnymi - są najczęstsze i związane zwykle z chwilowym zaburzeniem regulacji ciśnienia tętniczego krwi i częstości rytmu serca – ciśnienie tętnicze jest bardzo niskie (gwałtownie się obniża), a akcja serca jest wolna. Zdarzają się w takich sytuacjach jak np. podczas długotrwałego stania, zwłaszcza w źle wentylowanym pomieszczeniu, przy gwałtownej zmianie pozycji ciała (po szybkim wstaniu z łóżka). Tego typu omdlenia mogą być też wywołane przez emocje lub ból.
Może do nich dojść wskutek obniżenia się oporu naczyniowego oraz ciśnienia krwi. Omdlenie może nastąpić także wskutek istotnego zwolnienia akcji serca bez zmian w oporze naczyniowym lub ciśnieniu krwi. W większości przypadków omdleń wazowagalnych dochodzi równocześnie do zwolnienia czynności serca, obniżenia się oporu naczyniowego i spadku ciśnienia tętniczego krwi (typ mieszany).
Omdlenia wazowagalne zwykle są poprzedzone objawami zwiastunowymi, takimi jak nudności, wymioty, zawroty głowy, szum w uszach, uczucie duszności, pocenie się, mroczki przed oczami, zaburzenia widzenia.
Rzadsze, choć bardziej groźne, bo stanowią potencjalne zagrożenie życia, są omdlenia kardiogenne - związane z chorobami serca. Są spowodowane zmniejszeniem rzutu serca (serce „pompuje” zbyt małą ilość krwi), niedokrwieniem mięśnia sercowego, zaburzeniami hemodynamicznymi związanymi z tachykardią (zbyt szybkim biciem serca) lub bradykardią (zbyt wolnym biciem serca).
Uważa się, że ok. 40 proc. zdrowej populacji doświadcza w życiu przynajmniej jednego omdlenia. W badaniach personelu Amerykańskich Sił Lotniczych (średni wiek 29 lat) u 27 proc. stwierdzono przynajmniej jeden epizod omdlenia. Nawroty omdleń w czasie 2-letniej obserwacji występują u ok. 30 proc. ludzi.
Omdlenie jest zwykle skutkiem nagłego spadku ciśnienia krwi, np. wskutek szoku emocjonalnego lub może być wywołane nienormalnie obniżonym poziomem cukru we krwi. Sporadyczne wypadki omdlenia bez innych objawów towarzyszących rzadko stanowią podstawę do niepokoju, ale jeśli powtarzają się częściej lub towarzyszą im inne dodatkowe symptomy mogą być zwiastunem poważniejszego schorzenia - wtedy należy niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza.
Przyczyny omdleń są różne. Omdlenia łagodne - zwane wazowagalnymi - są najczęstsze i związane zwykle z chwilowym zaburzeniem regulacji ciśnienia tętniczego krwi i częstości rytmu serca – ciśnienie tętnicze jest bardzo niskie (gwałtownie się obniża), a akcja serca jest wolna. Zdarzają się w takich sytuacjach jak np. podczas długotrwałego stania, zwłaszcza w źle wentylowanym pomieszczeniu, przy gwałtownej zmianie pozycji ciała (po szybkim wstaniu z łóżka). Tego typu omdlenia mogą być też wywołane przez emocje lub ból.
Może do nich dojść wskutek obniżenia się oporu naczyniowego oraz ciśnienia krwi. Omdlenie może nastąpić także wskutek istotnego zwolnienia akcji serca bez zmian w oporze naczyniowym lub ciśnieniu krwi. W większości przypadków omdleń wazowagalnych dochodzi równocześnie do zwolnienia czynności serca, obniżenia się oporu naczyniowego i spadku ciśnienia tętniczego krwi (typ mieszany).
Omdlenia wazowagalne zwykle są poprzedzone objawami zwiastunowymi, takimi jak nudności, wymioty, zawroty głowy, szum w uszach, uczucie duszności, pocenie się, mroczki przed oczami, zaburzenia widzenia.
Rzadsze, choć bardziej groźne, bo stanowią potencjalne zagrożenie życia, są omdlenia kardiogenne - związane z chorobami serca. Są spowodowane zmniejszeniem rzutu serca (serce „pompuje” zbyt małą ilość krwi), niedokrwieniem mięśnia sercowego, zaburzeniami hemodynamicznymi związanymi z tachykardią (zbyt szybkim biciem serca) lub bradykardią (zbyt wolnym biciem serca).
Przyczyn omdleń kardiogennych jest wiele. Mogą być nimi wady serca z utrudnieniem odpływu krwi z komór serca: zwężenie zastawki aorty, kardiomiopatia przerostowa, nadciśnienie płucne. Przyczynami omdleń mogą być też zaburzenia rytmu serca - częstoskurcz komorowy i nadkomorowy (zazwyczaj odczuwane przez pacjentów jako mocne i szybkie bicie serca w klatce piersiowej, tzw. kołatanie serca), dysfunkcja węzła zatokowego (nieprawidłowe działanie głównego rozrusznika w sercu, częściej występuje u osób starszych z chorobą wieńcową), czy też blok przedsionkowo-komorowy (choroba układu przewodzącego impulsy z przedsionków do komór serca).
Omdlenie może być też jednym z objawów masywnego zatoru tętnicy płucnej, kiedy ma miejsce częściowe lub całkowite „zatkanie” płucnych naczyń tętniczych - szczególnie zagrożone są osoby z zakrzepicą żył kończyn dolnych np. po operacjach ortopedycznych.
Omdlenie kardiogenne może wystąpić również w tamponadzie serca, gdy zbyt duża ilość krwi gromadząc się w worku osierdziowym, w którym leży serce, uniemożliwia sercu prawidłowe napełnianie się i pompowanie krwi. Tamponada może być powikłaniem np. zawału serca. Przyczyną omdleń kardiogennych może być też zapalenie mięśnia.
Od omdleń wazowagalnych omdlenia kardiogenne odróżnia to, że zwykle nie są poprzedzone objawami zwiastunowymi. Często występują w czasie wysiłku fizycznego lub bezpośrednio po nim. Całkowita utrata napięcia mięśniowego występuje nagle i często dochodzi do uszkodzenia ciała wskutek nagłego upadku.
Zwykle bywa tak, że omdlenie nie jest pierwszym objawem choroby serca, a choroba zasadnicza, będąca przyczyną omdleń, jest znana pacjentowi i jego rodzinie. Są jednak sytuacje, w których omdlenie jest pierwszym objawem choroby. Typowymi przykładami są kardiomiopatia przerostowa oraz bezobjawowe zaburzenia rytmu serca. Omdlenie lub czasem nawet nagły zgon występują wśród pozornego pełnego zdrowia, u osoby, u której dotychczas nie podejrzewano patologii układu krążenia.
Ze względu na możliwość urazów mechanicznych w czasie upadku (złamanie ręki, wstrząs mózgu, uraz głowy itp.) trzeba podchodzić do omdleń poważnie, zapobiegać im i leczyć przyczyny. Ponadto omdlenie może być sygnałem poważnej choroby, stąd potrzeba wyjaśnienia jego przyczyn.
W każdym przypadku utraty przytomności należy zgłosić się do lekarza. Bardzo ważnym jest znalezienie przyczyny omdlenia i jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Czasami szczegółowa rozmowa lekarza z pacjentem wystarczy do postawienia odpowiedniej diagnozy, czasem niezbędne jest wykonanie pewnych badań.
Diagnostyka i leczenie omdleń są problemem złożonym. Jest szereg badań, które temu służą - EKG, badanie echokardiograficzne, rtg klatki piersiowej, próba pionizacyjna, badania laboratoryjne, EEG, tomografia komputerowa, badanie USG tętnic szyjnych i inne. O tym, jakie badania i w jakiej kolejności będą wykonane, decyduje lekarz w oparciu o badanie fizykalne i wywiad.
Leczenie omdleń wazowagalnych polega przede wszystkim na unikaniu sytuacji, w których dochodzi do omdlenia (zwłaszcza długotrwałego stania w źle wentylowanych pomieszczeniach). Zaleca się poruszanie nogami przy długim staniu (w celu zwiększenia powrotu żylnego do serca). Dieta powinna zapewniać zwiększoną podaż soli i wody. W leczeniu farmakologicznym stosuje się najczęściej propranolol, metoprolol, czasem ponadto mineralokortykoidy.
Postępowanie doraźne przy tego typu omdleniu polega na ułożeniu chorego w pozycji horyzontalnej z nogami powyżej głowy.
Leczenie omdleń kardiogennych zależy od zasadniczej patologii układu krążenia. Po ustaleniu przyczyny omdleń podejmuje się adekwatne postępowanie. Leczenie może być farmakologiczne, zachowawcze lub nawet kardiochirurgiczne.
Omdlenie może być też jednym z objawów masywnego zatoru tętnicy płucnej, kiedy ma miejsce częściowe lub całkowite „zatkanie” płucnych naczyń tętniczych - szczególnie zagrożone są osoby z zakrzepicą żył kończyn dolnych np. po operacjach ortopedycznych.
Omdlenie kardiogenne może wystąpić również w tamponadzie serca, gdy zbyt duża ilość krwi gromadząc się w worku osierdziowym, w którym leży serce, uniemożliwia sercu prawidłowe napełnianie się i pompowanie krwi. Tamponada może być powikłaniem np. zawału serca. Przyczyną omdleń kardiogennych może być też zapalenie mięśnia.
Od omdleń wazowagalnych omdlenia kardiogenne odróżnia to, że zwykle nie są poprzedzone objawami zwiastunowymi. Często występują w czasie wysiłku fizycznego lub bezpośrednio po nim. Całkowita utrata napięcia mięśniowego występuje nagle i często dochodzi do uszkodzenia ciała wskutek nagłego upadku.
Zwykle bywa tak, że omdlenie nie jest pierwszym objawem choroby serca, a choroba zasadnicza, będąca przyczyną omdleń, jest znana pacjentowi i jego rodzinie. Są jednak sytuacje, w których omdlenie jest pierwszym objawem choroby. Typowymi przykładami są kardiomiopatia przerostowa oraz bezobjawowe zaburzenia rytmu serca. Omdlenie lub czasem nawet nagły zgon występują wśród pozornego pełnego zdrowia, u osoby, u której dotychczas nie podejrzewano patologii układu krążenia.
Ze względu na możliwość urazów mechanicznych w czasie upadku (złamanie ręki, wstrząs mózgu, uraz głowy itp.) trzeba podchodzić do omdleń poważnie, zapobiegać im i leczyć przyczyny. Ponadto omdlenie może być sygnałem poważnej choroby, stąd potrzeba wyjaśnienia jego przyczyn.
W każdym przypadku utraty przytomności należy zgłosić się do lekarza. Bardzo ważnym jest znalezienie przyczyny omdlenia i jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Czasami szczegółowa rozmowa lekarza z pacjentem wystarczy do postawienia odpowiedniej diagnozy, czasem niezbędne jest wykonanie pewnych badań.
Diagnostyka i leczenie omdleń są problemem złożonym. Jest szereg badań, które temu służą - EKG, badanie echokardiograficzne, rtg klatki piersiowej, próba pionizacyjna, badania laboratoryjne, EEG, tomografia komputerowa, badanie USG tętnic szyjnych i inne. O tym, jakie badania i w jakiej kolejności będą wykonane, decyduje lekarz w oparciu o badanie fizykalne i wywiad.
Leczenie omdleń wazowagalnych polega przede wszystkim na unikaniu sytuacji, w których dochodzi do omdlenia (zwłaszcza długotrwałego stania w źle wentylowanych pomieszczeniach). Zaleca się poruszanie nogami przy długim staniu (w celu zwiększenia powrotu żylnego do serca). Dieta powinna zapewniać zwiększoną podaż soli i wody. W leczeniu farmakologicznym stosuje się najczęściej propranolol, metoprolol, czasem ponadto mineralokortykoidy.
Postępowanie doraźne przy tego typu omdleniu polega na ułożeniu chorego w pozycji horyzontalnej z nogami powyżej głowy.
Leczenie omdleń kardiogennych zależy od zasadniczej patologii układu krążenia. Po ustaleniu przyczyny omdleń podejmuje się adekwatne postępowanie. Leczenie może być farmakologiczne, zachowawcze lub nawet kardiochirurgiczne.
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz