Cholesterol i trójglicerydy.

CZY CHOLESTEROL JEST NIEZBĘDNY DO ŻYCIA?

CO TO JEST CHOLESTEROL? CZYM SĄ TRÓJGLICERYDY?

Cholesterol i trójglicerydy to dwie formy lipidów, czyli tłuszczu.Zarówno cholesterol, jak itrójglicerydy są niezbędne do życia.Cholesterol jest potrzebny m.in. do budowy błon komórkowych. Bierze również udział w tworzeniu kilku istotnych hormonów. Trójglicerydy to wysokoenergetyczne, łańcuchowe kwasy tłuszczowe. Dostarczają one dużych ilości energii potrzebnej do funkcjonowania komórek.

SKĄD POCHODZI CHOLESTEROL I TRÓJGLICERYDY?

Istnieją dwa źródła tych lipidów: pożywienie oraz źródło endogenne (cholesterol wytwarzany przez organizm).Źródłem cholesterolu i trójglicerydów pochodzących z diety są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego oraz tłuszcze nasycone. Lipidy z pożywienia wchłaniają się w jelitach, skąd wraz z krwią przenoszone są do wątroby, gdzie następuje ich obróbka.

Jednym z głównych zadań wątroby jest zapewnianie wszystkim błonom komórkowym cholesterolu i trójglicerydów, które są niezbędne do ich funkcjonowania.Gdy jest to możliwe (np. około 8 godzin po posiłku), wątroba pobiera z krwi cholesterol i trójglicerydy. Natomiast gdy lipidy pochodzące z pożywienia są niedostępne, wątroba sama wytwarza cholesterol i trójglicerydy.Wątroba pakuje cholesterol i trójglicerydy razem ze specjalnymi proteinami i gromadzi je w postaci małych kulek zwanych lipoproteinami.Lipoproteiny są uwalniane do krwiobiegu i dostarczane do wszystkich
komórek. Komórki w miarę zapotrzebowania pobierają z lipoprotein cholesterol i trójglicerydy.

CO TO JEST LDL I HDL?

LDL oznacza lipoproteiny o małej gęstości a HDL lipoproteiny o wysokiej gęstości. We krwi zły cholesterol wędruje w LDL, a dobry cholesterol jest przenoszony w HDL. Większość cholesterolu we krwi pochodzi z LDL. Tylko mała część pochodzi z HDL. Dlatego całkowita zawartość cholesterolu we krwi zazwyczaj jest odzwierciedleniem ilości cholesterolu LDL.

DLACZEGO WYSOKA ZAWARTOŚĆ CHOLESTEROLU JEST NIEKORZYSTNA?

Kiedy zawartość cholesterolu LDL jest zbyt wysoka, LDL przykleja się do ścian naczyń krwionośnych, wywołując arteriosklerozę lub twardnienie tętnic. Blaszki miażdżycowe wywołują zwężanie tętnic, co prowadzi do ataków serca i wylewów krwi. Dlatego podwyższony poziom cholesterolu LDL jest głównym czynnikiem ryzyka chorób serca i wylewów.

DLACZEGO CZĘŚĆ CHOLESTEROLU JEST NAZYWANA DOBRYM CHOLESTEROLEM?

Zgromadzono dużo dowodów na to, że wzrost poziomu cholesterolu HDL ma związek z niższym ryzykiem chorób serca oraz że niski poziom HDL jest związany ze wzrostem ryzyka chorób serca. Dlatego cholesterol HDL wydaje się być dobry.

Dlaczego cholesterol HDL działa ochronnie? Nikt nie wie na pewno, ale wygląda na to, że nie cholesterol sam w sobie jest dobry, ale jego przenośnik. Istnieją dowody, że cząsteczki HDL oczyszczają ściany naczyń krwionośnych z nadmiaru cholesterolu. W takim przypadku
cholesterol przenoszony przez HDL (czyli tzw. dobry cholesterol HDL) w rzeczywistości jest złym cholesterolem, który został usunięty z naczyń krwionośnych i jest transportowany do wątroby w celu dalszej obróbki. Widocznie w odróżnieniu od niektórych złych ludzi zły cholesterol może zostać zrehabilitowany.

DLACZEGO TRÓJGLICERYDY SĄ ZAGADKĄ?

Trójglicerydy wymagają wnikliwych badań. Pomiar ich zawartości stanowi część standardowych badań lipidów krwi, jednak w większości przypadków lekarze nie wiedzą, co robić, jeśli poziom trójglicerydów jest lekko podwyższony. Dlaczego? Wysoki poziom trójglicerydów łączy się z
chorobami serca, ale jak dotąd żadne badanie nie dowiodło, że jest niezależnym czynnikiem ryzyka wywołującym schorzenia serca. Dlatego lekarze nie mają dowodów skłaniających do stosowania terapii intensywnie obniżającej poziom trójglicerydów.

Problem stanowi fakt, że pacjenci z podwyższonym poziomem trójglicerydów prawie zawsze mają też inne ważne czynniki ryzyka chorób serca (głównie nadwaga, cukrzyca i/lub nadciśnienie). Powoduje to duże trudności z ustaleniem, czy same trójglicerydy stanowią niezależny czynnik ryzyka.

Najtrudniejszy do ustalenia jest związek występujący między trójglicerydami a cholesterolem HDL. Okazało się, że jeśli wzrasta poziom trójglicerydów, spada poziom cholesterolu HDL. Tak więc, czy
wzrost ryzyka, który obserwuje się przy wysokim poziomie trójglicerydów, powodują trójglicerydy bezpośrednio, czy poprzez obniżenie poziomu dobrego cholesterolu? Jak dotąd nie znamy odpowiedzi na to pytanie.Wyniki nowych badań sugerują, że podwyższony poziom trójglicerydów jest znaczącym czynnikiem ryzyka chorób serca szczególnie wtedy, gdy ten
podwyższony poziom jest częścią metabolicznego syndromu X.


CHOLESTEROL I TRÓJGLICERYDY KTO POWINIEN PODDAĆ SIĘ LECZENIU?

JAKIE CZYNNIKI MOGĄ SPOWODOWAĆ WYSOKI POZIOM CHOLESTEROLU?

Podwyższony poziom cholesterolu mogą wywołać różne czynniki: zła dieta, otyłość, czynniki dziedziczne, siedzący tryb życia, wiek, płeć (kobiety przed okresem menopauzy mają niższy poziom cholesterolu niż mężczyźni w tym samym wieku). Spośród tych przyczyn tylko wiek, płeć i czynniki
dziedziczne nie dają się kontrolować.

WTÓRNE PRZYCZYNY PODWYŻSZONEGO POZIOMU CHOLESTEROLU

Niektórzy ludzie mają podwyższony poziom cholesterolu z powodu specyficznych chorób, takich jak: cukrzyca, niedoczynność tarczycy, żółtaczka mechaniczna, przewlekła niewydolność nerek lub w wyniku przyjmowania leków, takich jak: sterydy anaboliczne, leki zawierające progesteron i kortykosteroidy. U tych pacjentów leczenie choroby będącej przyczyną, często poprawia poziom cholesterolu.


KTO WYMAGA LECZENIA Z POWODU PODWYŻSZONEGO POZIOMU CHOLESTEROLU?

Podjęcie decyzji o leczeniu opiera się na dwóch czynnikach: poziom lipidów (cholesterol całkowity, LDL i HDL) oraz występowanie dodatkowych czynników ryzyka.

POŻĄDANE POZIOMY LIPIDÓW:

Cholesterol całkowity: pożądany poziom poniżej 200 mg/dL.Jeśli całkowity poziom cholesterolu wynosi między 200 a 239 uznaje się, że jest na granicy ryzyka. Jeśli wynosi powyżej 240, uznaje się, że jest to poziom wysokiego ryzyka. Cholesterol LDL: optymalny poziom wynosi poniżej 100 mg/dL.Poziom prawie optymalny zawiera się pomiędzy 100 i 129 mg/dL. Poziom pomiędzy 130 i 159 uznaje się za granicę ryzyka, a pomiędzy 160 i 189 za wysoki czynnik ryzyka. Przy poziomach powyżej 190 uznaje się, że istnieje bardzo wysokie ryzyko. 

Cholesterol HDL: poziom HDL poniżej 41 mg/dL uznaje się za zbyt niski.

DODATKOWE CZYNNIKI RYZYKA, KTÓRE MODYFIKUJĄ POŻĄDANĄ ZAWARTOŚĆ
CHOLESTEROLU:

* palenie papierosów,
* cukrzyca,
* nadciśnienie,
* niska zawartość cholesterolu HDL,
* przypadki przedwczesnych chorób serca w rodzinie,
* wiek ponad 45 lat u mężczyzn lub ponad 55 lat u kobiet,
* 10-letnie ryzyko ataku serca większe niż 20%.

W OPARCIU O WYMIENIONE CZYNNIKI (ZAWARTOŚĆ LIPIDÓW I DODATKOWE CZYNNIKI RYZYKA) ZALECA SIĘ LECZENIE W NASTĘPUJĄCYCH PRZYPADKACH:

U osób, u których czynnik ryzyka wynosi zalecany poziom LDL wynosi 159 lub mniej. Jeśli LDL > 159 potrzebne są zmiany w stylu życia. Jeśli LDL > 189 zaleca się stosowanie leków.

U osób, u których czynnik ryzyka wynosi 2 lub więcej, polecany poziom LDL wynosi 129 lub mniej. Jeśli LDL > 129 potrzebne są zmiany w stylu życia. Jeśli LDL > 159 zaleca się stosowanie leków.

U osób, które mają stwierdzoną chorobę serca lub 10-letnie ryzyko wynosi > 20%, lub cukrzycę zalecany poziom LDL wynosi 100 lub mniej. Jeśli LDL > 100 potrzebne są zmiany w stylu życia. Jeśli LDL > 129 zaleca się stosowanie leków.

CO WIADOMO O LECZENIU WYSOKIEGO POZIOMU TRÓJGLICERYDÓW?

Ostatnie wytyczne mówią, że należy leczyć pacjentów, którzy mają podwyższony poziom trójglicerydów. Rekomendacja ta opiera się na nowych analizach sugerujących, że trójglicerydy rzeczywiście stanowią niezależny czynnik choroby wieńcowej. Decyzja o leczeniu jest zazwyczaj
podejmowana w oparciu o sam poziom trójglicerydów. Normalny poziom trójglicerydów wynosi poniżej 150 mg/dL. Wartość graniczna oddzielająca poziom normalny od wysokiego zawiera się w przedziale 150-199 mg/dl. Poziom wysoki to 200-499 mg/dL, a bardzo wysoki jest powyżej 500 mg/dL. W przypadku osób, które mają graniczny lub wysoki poziom trójglicerydów, terapia obejmuje redukcję wagi ciała i ćwiczenia fizyczne. W przypadku bardzo wysokiego poziomu trójglicerydów zaleca się przyjmowanie lekarstw. Większość ludzi, którzy wymagają leczenia
wysokiego poziomu trójglicerydów, ma metaboliczny syndrom X.

JAKIE SĄ INNE SPECJALNE OKOLICZNOŚCI, KTÓRE WYMAGAJĄ SZCZEGÓLNEJ UWAGI?

Pacjenci z bardzo wysokim poziomem LDL (powyżej 189 mg/dL). Osoby te często cierpią na genetyczne zaburzenia metabolizmu lipidów. Podwyższone ryzyko przedwczesnych chorób serca, jeśli nie zastosuje się intensywnej terapii, charakteryzuje ich nie tylko. Również członków ich
rodziny należy przebadać pod kątem podwyższonego poziomu cholesterolu i objąć terapią, jeśli badania potwierdzą ilość cholesterolu ponad normę.

Pacjenci z niskim poziomem HDL (poniżej 40 mg/dL). Najnowsze badania sugerują, że niski poziom HDL jest silnym, niezależnym czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej. Wielu pacjentów z niskim poziomem HDL ma lub będzie miało cukrzycę lub metaboliczny syndrom X. Często mają oni
nadwagę i są mało aktywni fizycznie. Inną przyczyną niskiego poziomu HDL jest palenie papierosów, dieta bardzo bogata w węglowodany (które dostarczają powyżej 60% kalorii) oraz leki (sterydy anaboliczne,progesteron i beta-blokery). Niestety obecnie stosowane leki zazwyczaj
nie powodują znaczącego wzrostu poziomu HDL. Leczenie pacjentów posiadających niski poziom HDL zazwyczaj koncentruje się na redukcji wagi ciała, zaprzestaniu palenia tytoniu, wprowadzeniu ćwiczeń fizycznych oraz kontrolowaniu innych czynników ryzyka, takich jak: nadciśnienie, cholesterol LDL i trójglicerydy.

JAK LECZY SIĘ PODWYŻSZONY POZIOM CHOLESTEROLU I TRÓJGLICERYDÓW?

Podstawową metodą leczenia podwyższonego poziomu cholesterolu i trójglicerydów jest dieta, ćwiczenia fizyczne i redukcja wagi ciała. Polecane zmiany w diecie to: spożywanie małych ilości tłuszczu całkowitego, małych ilości tłuszczów nasyconych, małej ilości cholesterolu oraz zwiększenie spożycia skrobi i błonnika. Idealny wysiłek fizyczny to przynajmniej 20 minut ćwiczeń aerobowych trzy do pięciu razy w tygodniu. Generalnie pozytywny wpływ ma każda aktywność
fizyczna. Osoby otyłe często znacząco obniżają poziom cholesterolu LDL dzięki utracie wagi.

Po zastosowaniu metod niefarmakologicznych przez 6 miesięcy należy ponownie wykonać badania. Jeśli poziom lipidów nie jest prawidłowy, należy zastosować odpowiednie leki