Płeć mózgu

Wykazano, że mózg mężczyzny i kobiety jest pod wieloma względami bardzo podobny. 

Niemniej naukowcy badający to zagadnienie na przestrzeni ostatnich 10 lat udokumentowali dużą liczbę strukturalnych, biochemicznych i czynnościowych różnic między płciami (Cahil 2004). 

Przez tysiące lat w czasie, których kształtowały się nasze mózgi, ludzie żyli w stosunkowo małych grupach myśliwych - zbieraczy. W grupach tych zaznaczał się wyraźny podział pracy w zależności od płci. Mężczyźni polowali, bronili grupy przed wrogami, przemieszczali się po dużych obszarach. Kobiety opiekowały się potomstwem, przygotowywały jedzenie, wytwarzały ubrania. Taka specjalizacja mogła doprowadzić do selekcji odmiennych cech u kobiet i mężczyzn. Dla mężczyzn istotna była orientacja w rozległym terenie, poznawanie zwyczajów zwierząt i wrogów, umiejętność walki, celowania oraz przewidywania toru lotu broni, którą się posługiwali. Z kolei kobiety musiały wykonywać precyzyjne ruchy przy czynnościach codziennych, a także dostrzegać niewielkie zmiany (choroby) w wyglądzie i zachowaniu dzieci (Kimura, 1992).

To, jakie role społeczne i związane z nimi czynności pełnią współcześnie przedstawiciele obu płci, nie ma oczywiście znaczenia dla aktualnej budowy mózgu. Zmiany te kształtują się i zachodzą powoli, na przestrzeni wielu pokoleń. Dlatego też analizując różnice w budowie i funkcji mózgu, musimy abstrahować od wymagań, jakie stawia nam współczesne życie z zacierającymi się rolami męskimi i kobiecymi.

Z wyjątkiem chromosomów płciowych, mężczyźni i kobiety mają ten sam kod genetyczny. Nie w genetyce należy więc szukać ewentualnych podstaw różnic. Badania eksperymentalne, obserwacja życia codziennego i następstwa uszkodzeń mózgu jednoznacznie wskazują, iż one występują. Przypisywane są często odmiennym doświadczeniom życiowym. Z drugiej jednak strony istnieją dowody na to, że już w czasie życia płodowego hormony płciowe determinują w sposób nieodwracalny sposób funkcjonowania mózgu.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, Melissa Hines z City University London wraz z Gerianne M. Alexander z Texas A&M University postanowiły przyjrzeć się grupie młodziutkich koczkodanów. Badaczki dały do wyboru różne zabawki: szmaciane lalki, samochodziki oraz trochę´ innych, neutralnych płciowo przedmiotów, jak książki z obrazkami. Okazało się, że samce najdłużej zajmowały się zabawkami dla chłopców, czyli samochodami, samice preferowały lalki. Książki z obrazkami i inne neutralne zabawki okazały się jednakowo interesujące dla obu płci.

To raczej mało prawdopodobne, by koczkodany działały pod presją ludzkiej kultury. Wyniki badania dowodzą, że dobór zabawek przez dzieci jest przynajmniej w części spowodowany wrodzonymi różnicami biologicznymi. Rozbieżne preferencje, jak również wszystkie anatomiczne odmienności w budowie mózgu obu płci pojawiły się prawdopodobnie w toku ewolucji, jako efekt presji selekcyjnej (Rathus 2004).W efekcie określone predyspozycje są charakterystyczne dla poszczególnych płci. Liczne badania eksperymentalne wykazały tutaj szereg zależności (Augustynek, Pilecka 1995):

I tak kobiety szybciej niż mężczyźni rozpoznają emocje i symptomy choroby u innych, identyfikują pasujące do siebie, elementy (szybciej układają puzzle), więcej wypowiadają słów, cechuje je przy tym większa fluencja (płynność) mowy. Kobiety lepiej pamiętają szczegóły przeszłych zdarzeń, sprawniej dokonują prostych obliczeń arytmetycznych oraz szybciej rozpoznają punkty orientacyjne na drodze. Lepiej też wykonują złożone czynności manualne.

Natomiast mężczyźni zazwyczaj lepiej niż kobiety orientują się w przestrzeni. Przewyższają kobiety w rozumowaniu matematycznym, celowaniu, rzucaniu i antycypowaniu toru rzucanego do celu przedmiotu. Znacznie sprawniej dokonują wyobrażeniowego obracania przedmiotów (ma to duże znaczenie przy projektowaniu urządzeń i budowli). Lepiej też odnajdują zamaskowane tłem figury.

Na koniec pewien przykłady: kobiety szybciej rozwiążą następujące zadanie 14 x 3 - 17 + 52; natomiast mężczyźni będą szybsi w takim zadaniu: jeżeli tylko 60% sadzonek przeżyje, to jak dużo trzeba ich posadzić, aby wyrosło 600 drzewek (Augustynek, Pilecka 1995).